بررسی میزان استفاده متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران از کتابخانه …

بیگدلی^[۴۳] (۲۰۰۷) پژوهشی با عنوان «نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع‌یابی مهندسان ایرانی: تجربه یک شرکت کشاورزی صنعتی» انجام داده است. در این پژوهش تلاش شده تا نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع‌یابی مهندسان شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان بررسی شود. گردآوری اطلاعات مورد نیاز به وسیله توزیع پرسشنامه میان ۲۵۰ نفر از مهندسان این شرکت انجام شده است. سئوالات این پرسشنامه را سئوالاتی با طیف لیکرت تشکیل می‌دهند. نتایج نشان می‌دهد که مهندسان با زمینه‌های کاری مختلف رفتار اطلاع‌یابی متفاوتی دارند. مهمترین انگیزه‌های استفاده از اطلاعات عبارت است از: توسعه دانش و مهارت، توانایی به کارگیری فناوری‌های جدید، و روزآمد کردن تخصص. از میان انواع منابع، کتاب‌های فارسی بیشترین و نشریات لاتین کمترین منبع مورد استفاده مهندسان در این پژوهش هستند. احتمالاً استفاده ناچیز از نشریات لاتین به دلیل کمبود تعداد نشریات مشترک کتابخانه می‌باشد. در مورد کانال‌های دستیابی به اطلاعات، مهندسان در این پژوهش بیشتر از کانال‌های غیررسمی استفاده می‌کنند. ۸/۷۲ درصد مشورت با دوستان و همکاران را مهمترین کانال اطلاعاتی خود برشمرده‌اند. از میان کانال‌های رسمی، کتابخانه شخصی و سپس کتابخانه و مرکز اطلاع‌رسانی سازمان بیشترین استفاده را داشته‌اند. مهمترین مشکلات و موانع در استفاده از کتابخانه طولانی بودن ساعت کار، کمبود وقت، و فاصله زیاد بین محل کار و کتابخانه نامیده شده است.
دو پریز^[۴۴] (۲۰۰۸) پژوهشی با عنوان «نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع‌یابی مهندسان مشاور: یک تحقیق کیفی» انجام داده است. این پژوهش با روش کیفی به بررسی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع‌یابی مهندسان مشاور با توجه به وظایف و مسئولیت‌های کاری آنها پرداخته است. مهندسان مشاور کارهای گوناگونی از قبیل گزارش‌دهی، طراحی، نظارت، و یا ساخت یک قطعه مهندسی انجام می‌دهند. اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق مصاحبه جمع‌آوری شده است. نتایج نشان می‌دهد که وظایف و مسئولیت‌های مهندسان مشاور، نیازهای اطلاعاتی آنها را در ارتباط با طرح‌های گوناگون مشخص می‌کند. این عوامل همچنین استفاده از منابع مختلف را در طول فرایند جستجوی اطلاعات نشان می‌دهد. مهندسان مشاور برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیازشان از منابع گوناگونی استفاده می‌کنند اما پرکاربردترین روش را ارتباطات شخصی دانسته‌اند. از آنجایی که مهندسان مشاور در مراحل مختلف اجرای طرح به اطلاعات مختلفی نیاز دارند، از منابع گوناگونی نیز استفاده می‌کنند. عوامل موثر بر نیازهای اطلاعاتی مهندسان مشاور عبارتند از: ویژگی‌های شخصیتی آنها، وظایف و مسئولیت‌های متفاوت در مراحل مختلف اجرای طرح. همچنین نتایج پژوهش حاکی از تاثیر عواملی چون سن، جنسیت، و موقعیت جغرافیایی بر نیاز اطلاعاتی مهندسان مشاور نیست.
۲-۶-۳ استنتاج از پیشینه پژوهش
تا کنون پژوهش‌های بسیاری به روش بررسی استفاده‌کنندگان از ابعاد مختلف در داخل و خارج از ایران انجام شده است که در دو بخش قبل به تعدادی از آنها پرداخته شد. برخی از این پژوهش‌ها به بررسی نیروهای متخصص و استفاده‌کنندگان کتابخانه‌های تخصصی پرداخته‌اند. مانند کتابخانه‌های تخصصی کشاورزی، مسکن، مخابرات، نفت، و… .از این بین چند پژوهش محدود تا کنون در زمینه‌ی بررسی کتابخانه‌های تخصصی بخش‌های مختلف صنعت خودرو و استفاده‌کنندگان آن‌ها انجام شده است. اما تا کنون استفاده‌کنندگان کتابخانه‌های مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.
با توجه به نقش و اهمیت تحقیق و توسعه در پویایی صنعت و اقتصاد کشور، و با توجه به جایگاه صنعت خودرو به عنوان یک صنعت مادر، جای چنین بررسی‌هایی خالی به نظر می‌رسد. لذا این پژوهش به بررسی میزان استفاده‌ی متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از کتابخانه‌های وابسته می‌پردازد. امید است نتایج این پژوهش گام کوچکی باشد در بهبود وضعیت و خدمات کتابخانه‌های مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی کشور و شناسایی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع‌یابی متخصصان این مراکز.
فصل ۳
روش‌شناسی پژوهش
۳-۱ مقدمه
در این فصل روش پژوهش صورت گرفته به طور مرحله به مرحله، برای سنجش میزان استفاده متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران از کتابخانه‌های وابسته، شرح داده شده است.
۳-۲ روش پژوهش
این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته است. پیمایشی است به دلیل آن که طی آن محقق به گردآوری اطلاعات درباره واقعیت‌ها می‌پردازد و نتایج حاصل را به طور کمی تصویر می‌کند. پژوهش پیمایشی، به منظور کشف داده‌ها یا اطلاعاتی به کار برده می‌شوند که از طریق آن‌ها، می‌توان روابط بین متغیرها را مورد بحث و بررسی قرار داد (دلاور، ۱۳۸۲: ۱۰۰).
در این پژوهش با پیمایش نظرات متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران، به بررسی میزان استفاده‌ی آنها از کتابخانه و چگونگی آن پرداخته شده است. این پیمایش با هدف چگونگی برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان این مراکز و میزان رضایت آنها از کتابخانه‌های وابسته انجام شده است.
۳-۳ جامعه
جامعه‌ی این پژوهش شامل کلیه متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران که در فرایندهای تحقیق و توسعه نقش دارند می‌باشد. در حال حاضر در ایران سه مرکز تحقیق و توسعه در زمینه صنعت خودرو به فعالیت می‌پردازند که عبارتند از: شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو (ایپکو)، مرکز طراحی و توسعه محصولات جدید ایران‌خودرو (ان.پی.دی)، و مرکز تحقیقات و نوآوری سایپا.
تعداد متخصصان شاغل در ایپکو ۲۲۱ نفر، ان.پی.دی ۴۵۴ نفر، و سایپا ۱۸۰ نفر می‌باشد. بنابراین کل جامعه مورد پژوهش ۸۵۵ نفر هستند.
۳-۴ حجم نمونه
برای انتخاب نمونه مورد نظر از روش نمونه‌گیری تصادفی استفاده شده است. کل جامعه مورد پژوهش ۸۵۵ نفر هستند که بر طبق جدول مورگان حجم نمونه برابر است با ۲۶۵ نفر.
با توجه به سهم هر یک از مراکز تحقیق و توسعه در جامعه، حجم نمونه آنها تعیین و پرسشنامه‌ها توزیع شد که عبارت است از: ایپکو ۷۰ پرسشنامه، ان.پی.دی ۱۴۰ پرسشنامه، و سایپا ۵۵ پرسشنامه. از این تعداد مجموعاً ۱۷۸ پرسشنامه جمع‌آوری شد. از این تعداد ۵۶ پرسشنامه متعلق به ایپکو، ۸۵ پرسشنامه متعلق به ان.پی.دی، و ۳۷ پرسشنامه متعلق به سایپا می‌باشد.
جدول ۳-۱ توزیع فراوانی پرسشنامه‌های توزیع شده و جمع‌آوری شده