لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 64

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

 
زبر-خشن-غیر لطیف
آبِ آب(آبکی، بی‌مایه، بیرنگ)

تنگ بودن وقت-دیر شدن
زیر سازی-ساختن قسمت زیرین جاده
دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده
بُز آوردن-بد آوردن-بد شانسی آوردن

رده-حرف زشت یا نامربوط

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

آلکلی(معتاد به الکل)

پِرک-بوی ترشیدگی-بوی ماندگی

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

روی هم رفته-جمعن-بر روی هم

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

دست من و دامن تو-دستم به دامنت
انگشت به دهان-حیرت‌زده-سرگشته

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت
ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه
تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

البرز(بلندقامت، دلیر)

تند نویسی-سریع نویسی

بند آوردن-متوقف کردن
آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

چرک نویس-نوشته ی نخستین که ممکن است بازبینی و ویرایش شود

پیشنهاد-طرح

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

باهاس-باید-بایست

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف
رُک زده-زل زده-خیره شده

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

جِر آمدن-اوقات تلخ شدن-زیر مقررات بازی زدن
چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

خبر کسی یا چیزی را آوردن-مرگ و نابودی کسی یا چیزی را اعلام کردن-مردن-نابودی

حمامی-گرمابه دار

پُر کار-فعال-با پشتکار
اُتُل-شکم-اتوموبیل
تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

 

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

 

راست روده شدن-اسهال گرفتن
رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

 

دست انداختن-ریشخند کردن-مسخره کردن
تنه زدن-با تنه به کسی ضربه زدن

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول
تخم نابسمل لا-حرام زاده

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

ترید- تلیت

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

جوشانده-دارویی که آن را در آب می جوشانند و عصاره ی آن را به بیمار می دهند
خوش ترکیب-نگا. خوش تراش

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

پت پتی-موتور سیکلت

دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن

پُف-فوت-ورم-آماس

خانم آوردن-پا اندازی کردن

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن
پیگرد-پی گیری-تعقیب

دم-هنگام

پوست انداختن-از سختی چیزی به ستوه آمدن

تو سر چیزی زدن-از ارزش واقعی چیزی کاستن

بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

بست زدن-کشیدن یک بست تریاک

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

تنگ دل کسی نشستن-بسیار نزدیک کسی نشستن-از کسی جدا نشدن

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

انگشت‌شمار(کم، معدود)

خشخاشی-نان خشخاش زده

احتیاطی-نجس-ناپاک

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار
جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی
راست و ریس-موانع و معایب

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

در هم لولیدن-توی هم رفتن

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

 

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

جوش آمدن-به خشم آمدن-کج خلقی سخت کردن

چادر سر کردن-چادر پوشیدن

ذوق زده-بسیار خوش حال

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم
باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

چیزیش شدن-رازی در دل داشتن-حال غیر عادی داشتن

پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن

 

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

خوش رو-زیبا-خندان

حال کردن-لذت بردن

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

اهل بخیه(وارد در کار، اهل فن)

دل آشوبه گرفتن-دچار حالت تهوع شدن

 
تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

رده-حرف زشت یا نامربوط

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن
حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

آب و خاک-میهن-دیار

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش
پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

جواب کردن-به کار کسی پایان دادن-از کار اخراج کردن
آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

چسبیدن-لذت دادن

بد تا کردن-بد رفتار کردن-بد معامله کردن
رد خور نداشتن-قطعی بودن-حتمی بودن-قابل رد نبودن
چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن
بُراق شدن-با خشم و غضب با کسی برخورد کردن

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

 

جیش-ادرار در زبان کودکان

خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

حرص و جوش-عصبانیت
پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

جای سوزن انداختن نبودن-پر بودن-بسیار شلوغ بودن

بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

 
زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)
باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

چپ رو-تند رو
به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن
از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

رعیت داری کردن-حراست کردن از زیردستان-مورد نوازش و محبت قرار دادن زیردستان

ز ِله-ستوه-عجز

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

حشری-شهوت ران-پر شهوت

دخل کسی آمدن-کلک کسی کنده شدن-کار کسی ساخته شدن-نابود شدن

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش
جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن

 

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

این کلاه آن کلاه کردن(قرضی را با قرض دیگری پرداختن، از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن، کلاه تقی را سر نقی گذاشتن)

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

 

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

پس گردنی-زدن با کف دست به پشت گردن کسی

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

 

دم کار گرفتن-به کار واداشتن
ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت
جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده
جوراجور-دارای انواع گوناگون
به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب

 

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

دو کرپا-چمباتمه
چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

حالا حالاها-مدت دراز

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

دلچسب-دلپذیر-مقبول

آن روی کسی بالا آمدن-خشمگین شدن

زیر جلکی-پنهانی

اختر شمردن(شب‌بیداری)

چفت-چسیده-تنگ-زنجیر در

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

راحت باش-خطابی به سربازان به هنگام آموزش نظامی برای اندکی استراحت

رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)
زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

پیشاب-ادرار

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن
پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

خفتی-نوعی گردن بند از جواهرات-شلواری مانند چاقچور ولی بدون جوراب

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

حق و حساب دادن-رشوه دادن-آجیل دادن

پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است
بی شوخی-جدا-بدون شوخی

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

دمپایی-کفش راحتی خانه

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

چاره ساز-خداوند

حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

آتشِ بسته(طلا)
زُل زدن-خیره نگاه کردن

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز
دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود
خدا نگهدار-خدا حافظ

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

 

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن(خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن)

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

خرده خرده-کم کم-رفته رفته

از بز حرام‌زاده‌تر(سخت‌گریز و حیله‌گر)

تو دار-راز نگهدار

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

زیر دل زدن-تهوع آوردن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن

 

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

باد آورده-مفت و رایگان-آنچه که بدون زحمت بدست آید

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است
بار گذاشتن-نهادن ظرف غذا بر اجاق برای پخته شدن
ابوقراضه-ابوطیاره
خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

ادرار کوچک-شاش

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن

 

 

پس خور-آن که بازمانده ی غذای دیگران را می خورد

 

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

خرکچی-چارپادار

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما
حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

داوطلب-خواستار-نامزد

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

چانه لغی-راز داری نکردن
ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

جغور بغور-جگر و دل و قلوه ی گاو یا گوسفند که خرد کرده و با پیاز در روغن سرخ کنند

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

 

دوره-مهمانی-زمانه

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

زیر دادن-با کسره خواندن حرفی

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

بی اشتها-بی میل به غذا

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند
اُرد-درخواست-سفارش-دستور

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

حال آوردن جگر-بریدن صفرای جگر با چیزهای ترش مزه

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

 

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

زلف پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

 

 

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

 

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد