مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 366

 

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

 

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

 

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن
 

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن
دولابچه-کمد کوچک

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

 
حجله خانه-اتاق شب زفاف

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

دست و پا نمدی-دست و پا پنبه ای

دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن
ادرار بزرگ(مدفوع)
 

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند
باد گلو زدن-آروغ زدن

 

 

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

 

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

 

 

تا فیها خالدون-تا پایان-همه و همه

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

آب نخوردن-درنگ نکردن

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها

جملگی-تمامن-سراسر

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد
در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن
زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن

جناغ شکستن-شرط بندی کردن با جناغ مرغ
حسرت به دلی-آرزومندی شدید
تِر زدن-خراب کردن کار

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

پُکیدن-ترکیدن

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن

 

باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

 

 

خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

 

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

چهار طاقی-فضای سقف دار و بدون در

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود
دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

 

بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

رد دادن-به غفلت کسی یا چیزی را از زیر دست رد کردن-صرف نظر کردن

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

خوش نشین-کسی که هر جا خواست اقامت می کند-ساکنان غیر زارع ده

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

خرده فرمایش-فرمانی که از فرمانده ی نالایق و کوچک تر صادر شود-دستور بی جا

آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

چاروادار قمی بودن-هم از توبره خوردن-هم از آخور

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

 
جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن
اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند
پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

خرج راه-هزینه ی سفر

رگ ترکی-تعصب نژادی

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی
حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود
رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

 

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی

زمین زدن-به زمین انداختن چیزی یا کسی-شکست دادن حریف در کشتی-سبب پایین آمدن بهای چیزی شدن

زیر شال کسی قرص شدن-شکم کسی سیر بودن

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

جلز و ولز-سوز و گداز

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

دست خوش !-آفرین

 

حساب کشیدن-حساب خواستن

خوشگلک-با خوشگلی اندک

 

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)
تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

تیپا خوردن-رانده شدن
دزدی گرگی-دله دزدی
دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

از زیر بته عمل آمدن-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

 

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند
تردستی-مهارت-شعبده بازی

 
زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری

بار و بنه-وسایل سفر

 

پینه-وصله-پوست سخت شده

 

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن
از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

تله کاشتن پیش پای کسی-به کسی کلک زدن-کسی را گیر انداختن

رضا شدن-راضی شدن

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

از سر کسی زیاد بودن-بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن

چاشته بندی-ته بندی

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

 

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

اسم‌ورسم-نام و مقام-شهرت و اعتبار

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

به قوزک پای کسی نرسیدن-در برابر کسی بسیار حقیر و ناچیز یودن

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

 

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

دور از جناب ب-لانسبت

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن
آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

دهن دره-خمیازه

 

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

 

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

رعیت داری کردن-حراست کردن از زیردستان-مورد نوازش و محبت قرار دادن زیردستان

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

بالینی-کلینیکی

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

دوره-مهمانی-زمانه
تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

 
تنگاب آمدن-به جان آمدن

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

زلف پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

 

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش

پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

زمین زدن-به زمین انداختن چیزی یا کسی-شکست دادن حریف در کشتی-سبب پایین آمدن بهای چیزی شدن
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

ریشه داشتن-سابقه ی خوب داشتن-محکم بودن

دو لا شدن-خم شدن-تعظیم کردن

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

رم دادن-رماندن-فراری دادن

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

رد پا-جای پا-اثر

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

چسونه-پست و نالایق-دشنامی برای تحقیر

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه
زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده

چپ اندر قیچی-نامنظم و نامرتب-بی نظم و قاعده

اجابت کردن معده-قضای حاجت

حظ کردن-لذت بردن

 

ته و توی چیزی را در آوردن-درباره ی چیزی تحقیق کردن
 

 
پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

ته نشین-رسوب کرده

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند

دست فروشی-شغل دست فروش

خیک کسی پر بودن-سیر بودن

زیر آبی-زیرآبکی

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک

درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

خشکه پلو-کته

 

بدک-نه چندان بد

دید زدن-چشم چرانی کردن-دور و بر را نگاهی انداختن

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)

 
پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن

چار دستی-قمار چهار نفری

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

 

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

زبان پس قفا-نوعی گل است

بخت-شانس-اقبال-شوهر

جِر خوردن-پاره شدن

زحمت کشیدن-کار کردن

جرینگ-صدای سکه های پول

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

ته نشست-رسوب

 

 

خنگ خدا-نادان و کودن
دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

 
چشم دریده-خیره-درآمده

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش
 

چشمداشت-توقع-انتظار

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن

داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن

 

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

دنگ انداختن-نزدیکی جنسی کردن

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

 

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن
استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

رودل-سنگینی معده

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

تخم مرغ کسی زرده نداشتن-حقه باز بودن

اینجانب-تعبیر گوینده یا نویسنده از خود

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

 
 

پیل پیلی خوردن-در راه رفتن به چپ و راست متمایل شدن

جشن گرفتن-سور بر پا کردن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

چپ دادن-رد کردن

ابرو زدن(رضا دادن، اشاره کردن)

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا

 

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده
چین چینی-پر چین

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

رودل کردن-به سنگینی معده دچار شدن
از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن
دستک-دفتر حساب
تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

حیوونی-نگا. حیوانکی
خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند
بَزک-آرایش-چسان فسان

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

 

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن

 

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

چشم دراندن-دقت زیاد کردن

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

 
خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن

خرکار-پرکار

راه اندازی-راه انداختن

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

 

دانه دانه-یک یک

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز
حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

 

بی ریخت-زشت-بد ترکیب

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

 
آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

حق آب و گل داشتن-دارای امتیاز و اعتبار بودن

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

 

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

از صدقۀ سرِ-از عنایت و لطفِ

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

باربند-جای نهادن و بستن بار

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن
جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

 

خرجی-پول لازم برای گذران روز

بسیار دلواپس و نگران بودن

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو

دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)